کفپوش اولیه
کفپوشهای اولیه نقشهای متعددی را ایفا میکنند:
1. با جذب آب ناشی از ریزش آبخوریها و آبهای دفعی جوجهها بستر را خشک نگه میدارند
2. از طریق اختلاط با مدفوع از تماس مستقیم جوجه با مدفوع جلو گیری میکند
3. از تماس مستقیم جوجه با کف سالن جلوگیری کرده و از این طریق جوجه را از سرمای کف سالن محافظت مینماید
جوجههای گوشتی در شرایط نامناسب محیطی هرگز به پتانسیل ژنتیکی خود نخواهند رسید و شرایط محیطی داخل سالن رابطه زیادی با کیفیت بستر دارد. بستر محیط مناسبی برای رشد عوامل بیماری زا است. دو عامل اصلی نامناسب شدن بستر عبارتند از کود افزوده شده به آن در طول دوره پرورش و رطوبت است. افزایش کود در دوره پرورش گریزناپذیر است اما رطوبت بستر را میتوان با راهکارهای مدیریتی کنترل کرد.
مزایا و معایب مواد مورد استفاده به عنوان بستر اولیه طیور
• پوشال چوب: بستر متداول و مناسبی است اما قیمت آن رو به افزایش است
• پوشال درشت چوب: عمدتا دارای رطوبت بالا است و مستعد رشد قارچ است. در صورت ازدیاد رطوبت بستر میزان زخمهای سینه افزایش مییابد
• سبوس برنج: در صورتی که در دسترس بوده و قیمت آن مناسب باشد بستر خوبی است. جوجههای جوان ممکن است به خوردن آن بپردازند که این مشکل با رشد جوجهها قطع میشود.
• ماسه: در هوای سرد، گرم کردن آن از پوشال مشکلتر است، قبل از جوجه ریزی از گرم شدن و دفع کامل رطوبت آن مطمئن شوید.
• رول مقوایی: در طی مراحل تحقیق و اجرا مناسب بودن آن به به اثبات رسیده است. از نظر بهداشتی ارجحیت دارد با این حال در صورت تشکیل لایه لزج از مدفوع روی آن با افزودن کمی پوشال به آن این مشکل نیز مرتفع میشود.
ازدیاد رطوبت بستر موجب ایجاد زخم سینه، سوختگی پوست، تورمهای موضعی، آبسه، افت تولید و کاهش کیفیت لاشه میشود. هر قدر رطوبت بستر بالاتر باشد احتمال رشد عوامل بیماریزا در آن بیشتر میشود. به علاوه بستر مرطوب مهمترین عامل در تولید گاز آمونیاک یعنی یکی از مضرترین عوامل در راندمان گله است. کنترل رطوبت بستر قدم اول در کاهش گاز آمونیاک است.
بستری که به شدت خشک و خاک آلود باشد نیز میتواند در جوجههای جوان موجب دهیدراتاسیون، بیماریهای تنفسی و افزایش ضایعات شود. رطوبت مناسب بستر ۲۰ تا ۲۰٪ است.
اگر مقداری از بستر را در دست بفشاریم و بستر به صورت گلولهای چسبنده در آید، رطوبت آن بالاست. اگر چسبندگی آن کم باشد و با یک ضربه آرام به آسانی از هم جدا شود، رطوبت تقريبا مناسب است و اگر اصلا چسبندگی نداشته باشد، بستر خشک است.
با گذشت زمان بستر با عوامل بیماریزا انباشته میشود و رطوبت، دما و pH بالا شرایط را برای رشد این عوامل مساعد میکند. آنفلوانزا، برونشیت، گامبورو، رئوویروس، بوتولیسم، و درماتیت قانقاریایی به سرعت بستر را آلوده میکنند و در آن گسترش مییابند.
راهکارهای مدیریتی برای ارتقا کیفیت بستر
عوامل زیادی بر رطوبت بستر موثرند. برای مثال اگر بستر قبل از توزیع در سالن رطوبت بالایی داشته باشد. علاوه بر خطر انتقال قارچ ها، کنترل رطوبت بستر نیز در طی دوره پرورش عملا غیر ممکن خواهد شد. تغذیه نیز بر کیفیت بستر مؤثر است. به عنوان مثال وقتی نمک جیره زیاد باشد موجب مصرف بالای آب توسط طيور شده و مدفوع آبکی و متعاقب آن بستر خیس میشود. بعضی از داروها نیز به دلیل افزایش مصرف آب از همین طریق رطوبت بستر را افزایش میدهند. جوجه ریزی بیش از ظرفیت سالن و پرورش متراکم نیز مطمئنا باعث افت کیفیت بستر میشود.
عوامل محیطی مانند اقلیم مرطوب، هوای خیلی سرد و متراکم نیز در صورتی که تهویه سالن کافی نباشد، رطوبت بستر را بالا میبرند. خطوط توزیع آب، آبخوریها و سیستم پدهای خنک کننده نیز در صورت مدیریت نادرست موجب افزایش رطوبت بستر میشوند.
نکات اصلی
• کارآیی سیستم تهویه باید در حدی باشد که گاز آمونیاک و رطوبت مازاد از سالن خارج و کیفیت بستر کنترل شود. ۲۴ تا ۴۸ ساعت قبل از ورود جوجه تهویه باید آغاز به کار کند، به یاد داشته باشید سالن هرگز از تهویه بی نیاز نیست.
• در صورتی که به هر دلیل در طی ۲ تا ۳ هفته اول پرروش گاز آمونیاک از حد طبیعی بالاتر باشد، از افزایش تهویه جهت خروج آن نباید ترسید.
• با استفاده از فنهای نصب شده در سالن هوای داخل را به جریان بیاندازید. جهت این فنها باید از سقف به کف و از طرف دیوار به سمت وسط سالن باشد.
• با تنظیم سطح ورودی هوا و قدرت مکش هواکشها سرعت مناسب جریان هوا به میزان ۲ تا 0.5 متر بر ثانیه در سالن برقرار باشد.
• هوای گرم رطوبت بیشتری را در خود جذب میکند و ترکیب مناسب تهویه و گرمایش رطوبت را از سالن خارج مینماید.
• سیستم توزیع آب را کنترل کنید، هر گونه نشت آب از لولهها و یا ریزش آب از آبخوریها به دلیل نامناسب بودن فشار آب یا ارتفاع آبخوریها به سرعت کنترل و اصلاح شود.
• در نقاطی که آب به هر دلیل نشت کرده است بستر خیس به سرعت خارج و با بستر تازه و خشک جایگزین شود .
• کف و دیوارهای سالن را از نظر نفوذ رطوبت کنترل و در صورت نیاز اصلاحات لازم را به سرعت انجام دهید.